Da Vinci'nin Sifresi...

Milano'daki tarihi yapilarin en guzellerinden birisi Santa Maria della Grazie Kilisesi ve Manastiridir.

Santa Maria della Grazie'yi asil cekici kilan detay kilisenin disinda degil, icerisinde gizlidir: Da Vinci'nin Sifresi... Dunyanin en onemli sanat eserlerinden birisi... Son Aksam Yemegi ya da The Last Supper (L'ultima Cena)...

Zamanin Milano Duk'u olan Francesco Sforza, kucuk bir sapel'in bulundugu yere yeni bir kilise ve manastir insa edilmesi emrini verdi. Manastir kismi 1469 yilinda tamamlansa da kilise kisminin yapimi daha uzun surdu. Yeni Milano Duk'u Lodovico Sforza, insasi suren kilisenin ailesinin defin mekani olarak yeniden dizayn edilmesini talep etti. Boylece 1490 yilinda bugunku Santa Maria della Grazie yapisi ortaya cikti.

Santa Maria Delle Grazie

Ve Ronesans doneminin dahi cocugu Floransa'li Leonardo... Mucit, mimar, muhendis, geometri bilimci, anatomist, ressam, heykeltras, botanik bilimci, jeolog, muzisyen, yazar. Dunyaya yuzlerce eser birakmis olan Italyan dahinin en cok bilinen iki eserinden birisi "Mona Lisa" tablosu ve bir digeri de Isa'nin son aksam yemegi sahnesinin resmedildigi "Son Yemek" (Last Supper veya L'ultima Cena) cizimidir. Cogu kez karistirildigi uzere Son Yemek bir tablo degil, bir duvar boyamasidir. Ve evet Leonardo Son Yemegi, Santa Maria della Grazie'nin yemekhane duvarina cizmistir.

Milano La Scala Meydanindaki Leonardo Heykeli

Leonardo, 1452 yilinda Floransa yakinlarindaki Vinci kasabasinda gayrimesru bir cocuk olarak dunyaya geldi. Buyukanne ve buyukbabasi olene kadar Vinci'de yasadi. 1469 yilinda Floransa'ya, babasinin yanina tasindi. O yillarda gayrimesru cocuklar universiteye kabul edilmedigi icin, resim yetenegini goren babasi onu donemin en unlu sanatcilarindan birisi olan Verrocchio'nun atolyesine cirak olarak verdi. Ustun yetenegi sayesinde, donemin Floransa Duk'u olan Medici ailesinin emrinde calismaya basladi.

1482 yilinda kendisi de yetenekli bir muzisyen olan Leonardo, at basi seklinde gumusten bir Lir (muzik aleti) yapti. Floransa Duk'u Lorenzo de'Medici, bu Lir'i, aralarindaki barisin bir teminati olarak Milano Duk'u Ludovico Sforza'ya hediye etmesi icin Leonardo Da Vinci'yi gorevlendirdi. Iyi ki de gorevlendirdi. Bu sayede Leonardo'nun sanatinin altin cagi basladi. Leonardo, 1482 yilindan Milano'nun Fransizlar tarafindan isgal edildigi 1499 yilina kadar Milano'da kaldi. Duk Ludovico'nun destegiyle onlarca sanat eseri dogdu.

Dunyanin en cok bilinen sanat eserlerinden birisi olan "Son Yemek" (L'ultima Cena) de bu donemde ortaya cikti. Duk Ludovico'nun istegiyle Da Vinci Santa Maria della Grazie manastirinin yemekhane duvarina "Isa'nin Son Aksam Yemegi" tasvirini boyadi. Hristiyan inanisina gore Isa, carmiha gerilmeden once havarileriyle son bir aksam yemegi yedi. Isa ve havarileri son yemekte Kutsal Kase'den sarap icip, ekmek yediler. Ve bu yemekte Isa Havarilerine, iclerinden birisinin kendine ihanet edecegini soyledi.

Son Yemegin Gunumuzdeki Goruntusu

Ronesans'in dahi ama ayni zamanda asi cocugu olan Da Vinci, bu cizimiyle de Hristiyan dunyasini karistirmayi basarmistir. Hristiyan inancina gore, son aksam yemeginde kutsal kaseden sarap icilip ekmek yenmis olsa da Leonardo'nun ciziminde ne kase ne de ekmek gormek mumkundur. Ayrica Hz. Isa'nin yasadigi donem itibariyle masa etrafina dizili sandalyelere oturarak yemek yemek mumkun degildir. Bu yuzden cizim yillar boyunca simge bilimcilerin ilgi odagi olmustur. Unlu Amerikali yazar Dan Brown, Dan Vinci'nin Sifresi kitabini bu cizimin barindirdigi simgeler uzerine kurgulamistir.

Da Vinci'nin tasviri 1498 yilinda tamamlanmistir. Dahi sanatcinin tamamlayabildigi az sayida isten biri olsa da, yapimi cok uzun surdugu icin zamaninda bircok elestiri almistir. Manastirin o donemdeki bas rahibi, kimi zaman tek bir firca darbesi dahi vurmadan saatlerce eserini seyreden Leonardo'yu Duk Ludovico'ya sikayet etmistir. Ancak yaklasik 4 yil suren bu calismanin sonunda gorenleri hayretler icerisinde birakan, derinligi ile gorenleri adeta o mistik anin icerisine surukleyen bu muhtesem eser ortaya cikmistir. Da Vinci ozellikle, Isa'nin ihaneti acikladigi anda Havarileri'nin yuzundeki saskinlik ifadesini cok iyi yansitmistir. Paris'teki Louvre Muzesine gidip, Da Vinci'nin cizdigi dunya'nin en unlu tablosu olan "Mona Lisa"'yi gorenler muhtemelen tablonun kucuk boyutlarindan dolayi hayal kirikligina ugramistir. Mona Lisa'nin aksine Son Aksam Yemegi tasviri dev boyutlardadir: 460 cm x 880 cm ve tasvir yaklasik olarak 40 metrekarelik bir alani kaplar.

Da Vinci tasviri cizerken, Ronesans ressamlarinin yagliboya oncesinde cok kullandiklari Tempera (zamkli boya da denilen, boyar maddenin tutkal ya da yumurta akiyla karistirilmasiyla elde edilen boya) teknigini kullanmistir. Ancak siva uzerine uyguladigi bu teknik yuzunden resim oldukca dayaniksiz olmustur. Bir rivayete gore, Da Vinci halen hayattayken bazi kisimlar yer yer dokulmeye baslamistir.

Dunyanin en onemli sanat saheserlerinden birisi olan Son Aksam Yemegi yuzyillar boyunca bircok badire atlatmis ancak mucize eseri yok olmadan gunumuze kadar ulasmistir;

Eser, 1499 yilinda Milano'yu isgal eden Fransa Kral 12. Luis tarafindan cok begenildi. Kral tarafindan parca parca sokulerek Fransa'ya goturulmek istense de daha sonra bu fikirden vazgecildi.

Ikinci Dunya Savasi sirasinda, 15 Agustos 1943 gecesi Milano, Ingiliz ve Amerikan hava kuvvetleri tarafindan bombalandi. Santa Maria Della Grazie neredeyse tamamen tahrip oldu. Ancak yine bir mucize gerceklesti ve Son Aksam Yemegi'nin bulundugu duvar sans eseri bu saldirida hasar gormedi.

Saldiri Sonrasi Santa Maria delle Grazie

Eser saldiridan sag salim kurtulmus olsa da, Da Vinci'nin kullandigi teknik sebebiyle yillarin onu yipratmasindan kurtulamadi. Bu muhtesem eser yillar icerisinde neredeyse tamamen silindi. Italyan'lar eseri yok olmaktan kurtarmak amaciyla cok kapsamli bir restorasyon calismasina giristiler. 1982 yilinda baslayan restorasyon tam 17 yil sonra 1999 yilinda tamamlanabildi.

Son Aksam Yemegi'nin 70'li Yillardaki Restorasyon Oncesi Goruntusu

Bu kadar cok badireyi atlatan "Son Aksam Yemegi" bugun sapasaglam bir sekilde Milano'da ziyaretcilerini beklemektedir. En az "Mona Lisa" kadar onemli olan bu eser Milano'ya yolu dusen herkes tarafindan mutlaka gorulmelidir. Ama ne yazik ki "Son Aksam Yemegi"ni gorebilmek hic ama hic kolay degildir.

Yukarida da soyledigim gibi, Da Vinci'nin teknigi bu muhtesem eserin cok hassas olmasina neden olmustur. Tam 17 yil boyunca "Son Aksam Yemegini" tekrar hayata dondurmeye ugrasan Italyan'lar, eserin zarar gormemesi icin cok hassas davranmaktadir. "Son Aksam Yemegi" Pazartesi gunleri ile 1 Ocak, 1 Mayis ve 25 Aralik gunlerinde ziyarete kapalidir. Diger gunlerde ziyaretler sabah 8.15'te baslar ve 19.00'da sona erer. Her yarim saatte bir 25 kisilik bir grup iceriye alinir ve herbir grup resmin oldugu "Cenacolo Vinciano" salonunda sadece 15 dakika kalir. Resmin bulundugu salona ulasana kadar uc tane farkli guvenlik kapisinden gecersiniz. Ziyaret boyunca iki tane gorevli size eslik eder. Sitede yayinladigimiz fotograflara bakmayin, aslinda fotograf cekmek kesinlikle yasaktir :)

Santa Maria Della Grazie'deki gisede giris biletleri 6,5 Euro'dan satilmaktadir. Ancak limitli ziyaretci sayisi nedeniyle gisede bilet bulabilmeniz icin kucuk capli bir mucizeye ihtiyaciniz vardir. Hatta eger Milano'nun olu sehir oldugu Temmuz ve Agustos aylarinda degilseniz giseden bilet bulmaniz imkansizdir. Yaz aylarinda dahi cok ama cok sansli olmaniz gerekmektedir. O yuzden bu eseri gormek icin internet uzerinden biletinizi onceden satin almalisiniz. Online bilet satan cesitli siteler bulmak mumkundur (bir tanesi http://www.cenacolo.it/the-last-supper/). Web'den rezervasyonla satilan biletlerin fiyatlari 20 Euro'dan baslar. Ancak yine de web sitesine girdiginiz andan itibaren muhtemelen iki ay sonrasina kadar musait yer bulamayacaksiniz.

Son Soz...

Milano'ya yolunuz duserse bu sanat eserini mutlaka gormeyi deneyin. Gercekten dunyada gorulmesi gereken en onemli sanat eserlerinden bir tanesidir. Eger bilet bulmaniz mumkun olmasa bile mutlaka gidip en azindan Santa Maria delle Grazie'yi gorun.

Buralara kadar gelmisken ne yiyecegiz? Da Vinci'nin sifresinden Spontini'ye baglaniyoruz. Spontini icin bir sonraki yazimizi bekleyin.

Sevgilerimizle...